Ağız Yapılarını Tanıyalım

Merhabalar, ilk içeriğimizle birlikteyiz. Bu yazıda ağızdaki önemsediğimiz yapıları, dişleri, dişleri destekleyen yapıları tanıtıp bunların olası hastalıklarından bahsedeceğim.

          Sağlıklı bir yetişkinin ağzında 4 çeşit diş bulunur. Bunlar:

•Kesici dişler (8 tane) 

•Köpek dişleri (4 tane)

•Küçük azı dişleri (8 tane)

•Büyük azı dişleri şeklindedir. (12 tane)

          Kesici ve köpek dişlerimizle besini keser, kopartırız. Bu dişler estetik olarak da önemlidir. Azı dişlerimizi de besini öğütmekte kullanırız. İlk süren dişlerimiz alt 1. Büyük azı dişlerimizdir ve 6 yaşımızdayken var olan süt dişlerimizin arkasında sürmeye başlarlar. En erken çıkan, en uzun süre kullanılan bu dişler; çocukların hijyen alışkanlıklarının yetersiz olması sebebiyle de en çok çürüyen ve kaybedilen dişlerdir.

Dişleri kabaca kök ve taç(kron) kısmı olarak ikiye ayırabiliriz.

         Kök kısmı kemik içinde gömülüdür ve çok güçlü kollajen bağlarıyla kemiğe yapışıktır. Diş çekimi sırasında çıtır çıtır çıkan sesler bu bağların kopmasıyla ortaya çıkar. Diş, canlı bir organdır. Kökün en ortasında pulpa dediğimiz sinir ve damarlardan oluşan kısım vardır. Dişimizdeki ağrıyı bu sinirler aracılığıyla hissederiz. Kanal tedavisinde bu sinirler uzaklaştırılır ve artık dişte ağrı oluşmaz. Diş canlılığını yitirir.

         Taç kısmı, dişin bizim gördüğümüz kısmıdır ve vücuttaki en sert madde olan mine ile örtülmüştür. Mine kristal yapıdan oluşur ve saydamdır. Dişlere camsı bir görüntü verir.

           Hem kökte hem de taçta dişin merkezinde dentin tabakası vardır. Dentin saydam değildir ve dişe asıl rengini veren tabaka budur. İçinde küçük borucuklar(tübüller) vardır ve dişin sinirleri bu borucukların içine doğru uzanır. Dentin tabakası mine ile örtülmediği zaman sıcak, soğuk veya tatlı bir şey yediğimizde borucuklardaki sinirler uyarılır ve ağrı oluşur. Buna “dentin hassasiyeti“ denir. Duyarlılık giderici diş macunları bu ağzı açık borucukları tıkamayı hedefler.

Hem mine hem de dentin kalsiyumun oluşturduğu “hidroksiapatit kristalleri” dediğimiz yapıdan oluşur. Bu yapı çok dayanıklıdır ama asitlere karşı koyamaz. Çürükte bakterilerin ürettiği asit dişin kristal yapısını çözer. Dişte madde kaybı olur. Çürüğün mekanizmasını ve önlemek için yapılabilecekleri ilerleyen zamanlarda  daha detaylı olarak yazacağım.

Diş etleri Mukoza ve Dil

Solda gingivitis, sağda iyi fırçalamadan sonra sağlıklı diş eti

           Ağızda, kemiği kaplayan diş etimiz vardır. Diş eti yoğunlukla kollajenden oluşan bir yumuşak dokudur. Sağlıklı diş etinin rengi gül kurusu pembedir, sıkı yapılıdır ve fırçalarken kanamaz. Dişlerdeki besin artıkları yani plak iyi temizlenmezse diş etleri hemen bu plaktan etkilenir ve şişer, daha kırmızı hal alır, dişleri fırçalarken kolayca kanar. Hemen herkeste görülebilecek bu diş eti hastalığına “gingivitis” denir ve çabucak oluştuğu gibi, iyi fırçalamayla çabucak ortadan kalkabilir. Eğer müdahale edilmezse diş etindeki ödem ilerler ve kemiğe kadar ulaşabilir. Çok ileri durumlarda aşırı kemik kaybına bağlı diş kayıpları bile gözlenebilir.

Ağızda diş etinden başka yumuşak mukoza kısımları da vardır, genelde aftlar buralarda çıkar. Aftlar bazen strese, bazen bağışıklığın düşmesine bazen de vitamin eksikliklerine bağlı olarak çıkabilir. Ayrıntılı bilgiyi ilerleyen yazılarda vereceğim.

Ağzın tam ortasında bulunan dil, vücuttaki en kuvvetli kaslardan oluşan organımızdır. Lokmayı ağızda çevirir, yutmaya, konuşmaya yarar. Dilde tat cisimcikleri vardır. Farklı bölgelerden farklı tatlar alınır. Bu tat cisimciklerinden besinin tadını algılayabilmemiz için besinin bir sıvıda çözünmesi gereklidir. Tükürük burada devreye girer.

Ağızdaki tüm dokuları bir bariyer gibi saran tükürük, çok önemli bir salgıdır. Az önce değindiğim gibi tat almaya, asit saldırısıyla çözünen diş minesini tekrardan sertleştirmeye, çürüğü önlemeye yarar. İçeriğindeki proteinlerle dişi kaplayarak besinlerdeki asitlerden korur. Besinleri lokma haline getirmeye, konuşmaya yarar. Bazı tükürük azaltıcı ilaçları kullanan, baş boyun bölgesinden radyoterapi alan hastalarda tükürük akışındaki azalmaya bağlı çoğu dişte “rampand çürük” dediğimiz yaygın çürükler oluşur. Tükürüğün önemini buradan da anlayabiliriz.

         Bugünkü yazımızın sonuna geldik. Bu yazıda çok detaya girmeden ama önemli bilgileri atlamadan bilmemiz gereken yapılardan bahsettim. Bazı bölümlerden yazıda da belirttiğim gibi sonraki yazılarda daha detaylı bahsedeceğim. Okuduğunuz için teşekkür ederim, sorularınız varsa yorumlardan sorabilirsiniz. Önümüzdeki hafta buluşmak üzere, hoşça kalın. 💜

         Unutmayın, gülünce çok güzel oluyorsunuz :)